Phân bón hóa học là một giải pháp giúp tăng sản lượng cây trồng rất được ưa chuộng của người nông dân. Tuy nhiên, việc lạm dụng phân bón hóa học đang ảnh hưởng trực tiếp đến môi trường đất và canh tác bền vững của bà con.
PHÂN BÓN HÓA HỌC LÀ GÌ?
Phân bón hóa học là loại phân được sản xuất bằng phương pháp công nghiệp, chứa các chất dinh dưỡng thiết yếu cho cây trồng như đạm (N), lân (P), kali (K) và một số nguyên tố vi lượng khác.
Các loại phân bón hóa học phổ biến bao gồm phân đạm (như urê, amoni nitrat), phân lân (như super lân, DAP), phân kali (như kali clorua, kali sunfat) và phân hỗn hợp NPK.
Ví dụ một số thương hiệu phân bón hóa học tại Việt Nam: Đạm Phú Mỹ, Đầu Trâu, Đạm Cà Mau …
ẢNH HƯỞNG CỦA PHÂN BÓN HÓA HỌC ĐẾN MÔI TRƯỜNG ĐẤT?
Với giá cả hợp lý, hiệu quả nhanh chóng, dễ bảo quản, người nông dân thường dễ lạm dụng phân bón hóa học trong trồng trọt, gây ảnh hưởng trực tiếp đến môi trường.
Thứ nhất, việc lạm dụng phân bón hóa học lâu dài có thể làm chua đất, chai đất, khiến đất mất đi độ tơi xốp và giảm khả năng giữ nước, giữ chất dinh dưỡng. Khi bón các loại phân chứa amoni (NH₄⁺) như urê, amoni sunfat, cây sẽ hấp thụ ion NH₄⁺ và thải ra ion H⁺ (hydro). Ion H⁺ này làm giảm pH đất, tức là làm đất chua hơn.
Thứ hai, phân bón hóa học không cung cấp chất hữu cơ và vi sinh vật có lợi, nên không cải thiện độ màu mỡ tự nhiên của đất như phân hữu cơ.
Thứ ba, nếu bón phân quá liều hoặc không đúng kỹ thuật, cây trồng có thể bị cháy rễ, suy yếu, thậm chí chết. Khi bón quá nhiều phân hóa học, lượng muối hòa tan trong đất tăng mạnh (muối ở đây không chỉ là NaCl mà là các ion như NH₄⁺, NO₃⁻, K⁺, PO₄³⁻…), khiến nồng độ muối cao hơn trong đất so với trong rễ cây, nước trong rễ sẽ bị rút ngược ra ngoài (qua màng tế bào theo cơ chế thẩm thấu), khiến rễ bị mất nước, teo lại, khô và chết – hiện tượng này gọi là cháy rễ.
Ngoài ra, khi phân bón hóa học bị sử dụng quá liều sẽ ngấm vào đất, ảnh hưởng đến các sinh vật và vi sinh vật sống trong đất.
Vì vậy, việc sử dụng phân bón hóa học cần được cân nhắc và kết hợp với các biện pháp canh tác bền vững để bảo vệ môi trường và đất canh tác lâu dài.
Nhân Văn