Bước vào những ngày đầu năm mới 2024, cũng là lúc quy định về EPR chính thức có hiệu lực. Vậy EPR là gì?
Là điểm mới tiến bộ của Luật Bảo vệ môi trường năm 2020, EPR hướng tới mục tiêu tăng cường tái sử dụng, tái chế, giảm thiểu chất thải; đồng thời tác động thay đổi thói quen của nhà sản xuất và người tiêu dùng, mở rộng khả năng sử dụng nguyên nhiên vật liệu thân thiện với môi trường, giảm rác thải nhựa, tiến đến kinh tế tuần hoàn.
Cụ thể, nhà sản xuất, nhập khẩu sẽ có thêm 2 trách nhiệm: tái chế sản phẩm, bao bì và thu gom, xử lý chất thải. Trong đó, doanh nghiệp sẽ thực hiện trách nhiệm tái chế sản phẩm, bao bì theo lộ trình: một số sản phẩm, bao bì sẽ bắt đầu từ ngày 1.1.2024; một số sản phẩm thực hiện từ đầu năm 2025 và từ đầu năm 2027. Nhà sản xuất, nhập khẩu có quyền lựa chọn một trong hai phương án: hoặc tổ chức tái chế, hoặc đóng tiền vào Quỹ Bảo vệ môi trường Việt Nam để hỗ trợ tái chế.
Với trách nhiệm thu gom, tái chế chất thải, doanh nghiệp phải thực hiện ngay từ ngày 1.1.2022 – thời điểm Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 có hiệu lực. Theo đó, nhà sản xuất, nhập khẩu phải đóng góp tiền vào Quỹ Bảo vệ môi trường Việt Nam để hỗ trợ các hoạt động thu gom, xử lý chất thải. Đây là khoản đóng góp bắt buộc đối với nhà sản xuất, nhập khẩu.
Bên cạnh đó, Nghị định số 08/2022/NĐ-CP quy định chi tiết một số điều của Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 yêu cầu doanh nghiệp phải kê khai số tiền đóng góp tài chính vào Quỹ Bảo vệ môi trường Việt Nam trước ngày 31.3 hằng năm với số tiền được tính dựa trên khối lượng sản phẩm được đưa ra của năm liền trước. Trước ngày 20.4 hằng năm, nhà sản xuất, nhập khẩu nộp tiền đóng góp tài chính hỗ trợ tái chế một lần vào Quỹ hoặc có thể lựa chọn nộp tiền thành hai lần: nộp tối thiểu 50% tổng số tiền trước ngày 20.4 và nộp phần còn lại trước ngày 20.10 cùng năm.
EPR được thiết kế dựa trên nguyên tắc người gây ô nhiễm phải trả tiền. Nhà sản xuất có trách nhiệm quản lý các sản phẩm sau khi chúng trở thành rác thải, bao gồm việc thu gom; tiền xử lý (vận chuyển, phân loại, tháo dỡ, làm sạch…); tái sử dụng; thu hồi (bao gồm tái chế và thu hồi năng lượng), tiêu hủy. Nhà sản xuất thực hiện trách nhiệm của mình thông qua cung cấp nguồn tài chính cần thiết và/hoặc trực tiếp tham gia vận hành quản lý chất thải rắn, có thể thực hiện riêng lẻ hoặc theo nhóm, tập thể.
Được triển khai đầu tiên tại châu Âu vào những năm 1990, sau 3 thập kỷ, EPR hiện đang được áp dụng tại hơn 40 quốc gia trên thế giới. EPR khuyến khích việc quản lý vật liệu theo phương thức tuần hoàn, trong đó các sản phẩm, bao bì thải bỏ được thu hồi, tái chế , tái sử dụng để tạo ra các sản phẩm mới thay vì được đưa đến các bãi chôn lấp. Việc chuyển hướng dòng chất thải một mặt giúp giảm áp lực môi trường, mặt khác mang lại hiệu quả kinh tế, giúp thay đổi nhận thức trong xã hội, kích thích sự đổi mới. EPR được coi là một công cụ quan trọng trong quản lý chất thải rắn, đồng thời được đánh giá là động lực thúc đẩy nền kinh tế tuần hoàn.
EPR – Cơ hội phát triển của ngành tái chế Việt Nam
Thúc đẩy kinh tế tuần hoàn, kéo dài vòng đời của các sản phẩm nhựa, tăng cường sử dụng nhựa tái sinh thay vì nhựa nguyên sinh đã và đang là sứ mệnh và cơ hội phát triển cho ngành nhựa tái chế tại Việt Nam.
Chia sẻ tại Hội nghị chính sách mở rộng trách nhiệm nhà sản xuất (EPR) – cơ hội của ngành tái chế Việt Nam do Chi Hội Nhựa Tái sinh, Hiệp hội Nhựa Việt Nam tổ chức mới đây, ông Phan Tuấn Hùng, Vụ trưởng Vụ Pháp chế Bộ Tài nguyên và Môi trường (TN&MT) cho rằng, EPR và kinh tế tuần hoàn có mối quan hệ mật thiết với nhau, không thể có kinh tế tuần hoàn nếu không có EPR. EPR hỗ trợ tái chế, xử lý chất thải và được kỳ vọng sẽ giúp Việt Nam phát triển các cơ sở tái chế thân thiện môi trường, hình thành ngành công nghiệp tái chế hiện đại.
Nhiều chuyên gia cho rằng, việc áp dụng EPR sẽ tạo ra cơ hội lớn cho ngành công nghiệp tái chế vốn manh mún, lạc hậu và còn non trẻ dù đã hình thành nhiều năm. Dù doanh nghiệp sản xuất lựa chọn hình thức thực hiện tái chế nào thì dòng tiền cũng sẽ chảy về nhóm doanh nghiệp thu gom, tái chế rác thải.
Tuy nhiên, chỉ có những tái chế tiên tiến, hiện đại, đảm bảo tiêu chuẩn về môi trường mới là đối tượng được hưởng lợi từ EPR. Hay nói khác hơn, “cơ chế EPR như chiếc chìa khóa mở ra cánh cửa tương lai cho ngành công nghiệp tái chế Việt Nam”.
Tìm hiểu thêm:
Link 1: https://thiennhienmoitruong.vn/epr-la-gi-va-do-co-quan-nao-phu-trach.html
Link 2: https://monre.gov.vn/Pages/epr-%E2%80%93-co-hoi-phat-trien-cua-nganh-tai-che-viet-nam.aspx
Link 3: https://daibieunhandan.vn/chinh-sach-va-cuoc-song/ban-khoan-truoc-ngay-epr-co-hieu-luc-i355229/
Trang Web EPR Việt Nam: https://epr.vn/vi/