Mới đây tập đoàn SYRE, một liên doanh giữa H&M Group (Thụy Điển) và Vargas Holding, với sự hỗ trợ từ TPG Rise Climate, đã công bố kế hoạch đầu tư 1 tỷ USD để xây dựng một tổ hợp tái chế vải polyester quy mô lớn tại tỉnh Bình Định, Việt Nam.
Dự kiến khởi công và đi vào hoạt động vào cuối năm 2028, dự án đánh dấu một bước tiến quan trọng trong chiến lược của SYRE nhằm xây dựng hệ sinh thái dệt may tuần hoàn toàn cầu. Với tham vọng biến Việt Nam thành trung tâm dệt may tuần hoàn công nghệ cao đầu tiên trên thế giới, SYRE không chỉ thể hiện tầm nhìn dài hạn mà còn tận dụng tối đa tiềm năng của Việt Nam trong ngành dệt may và các chính sách phát triển xanh.
Dự án này được thúc đẩy bởi cam kết mạnh mẽ của H&M Group trong việc đạt 100% vật liệu tái chế hoặc có nguồn gốc bền vững vào năm 2030, với các mốc phụ là 30% vật liệu tái chế vào năm 2025 và 50% vào năm 2030. Phù hợp với tinh thần của các hội nghị COP26–28 về giảm thiểu tác động môi trường, H&M đã ký hợp đồng mua hàng trị giá 600 triệu USD trong 7 năm với SYRE để đảm bảo nguồn cung polyester tái chế chất lượng cao, thay thế polyester nguyên sinh và polyester tái chế từ chai nhựa. Điều này giúp giảm 85% lượng khí thải CO2e so với sản xuất truyền thống, khẳng định vai trò của dự án trong việc thúc đẩy sản xuất xanh.
Việt Nam được SYRE lựa chọn nhờ những lợi thế vượt trội. Ngành dệt may của nước này, với kim ngạch xuất khẩu đạt 44 tỷ USD vào năm 2023 và chiếm 16% GDP quốc gia, tạo ra nguồn nguyên liệu tái chế phong phú từ vải vụn và quần áo cũ. Sự phát triển mạnh mẽ của năng lượng tái tạo, với công suất điện mặt trời đạt 17.000 MW và điện gió đạt 4.000 MW vào năm 2023, đáp ứng yêu cầu sử dụng năng lượng xanh của SYRE. Tỉnh Bình Định, nơi đặt nhà máy, sở hữu cơ sở hạ tầng đồng bộ với cảng Quy Nhơn công suất 12 triệu tấn hàng hóa mỗi năm và sân bay Phù Cát phục vụ 1,5 triệu lượt khách, cùng các chính sách ưu đãi đầu tư như miễn giảm thuế. Hơn nữa, Chính phủ Việt Nam đang đẩy mạnh kinh tế tuần hoàn và chuyển đổi xanh, với cam kết giảm 8% lượng khí thải nhà kính vào năm 2030 và đạt Net Zero vào năm 2050, tạo môi trường lý tưởng cho dự án. Dự án cũng giúp Việt Nam đa dạng hóa chuỗi cung ứng, giảm phụ thuộc vào nguyên liệu nhập khẩu và mở rộng thị trường xuất khẩu polyester tái chế sang EU và Mỹ.
Dự án còn là minh chứng cho sự hợp tác chiến lược giữa Thụy Điển và Việt Nam. Đại sứ Thụy Điển tại Việt Nam, Johan Ndisi, nhấn mạnh rằng dự án sẽ thúc đẩy quan hệ song phương trong khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo. Việc SYRE chọn Việt Nam làm trung tâm tái chế thể hiện niềm tin vào tiềm năng dài hạn của quốc gia này trong ngành dệt may bền vững.
Về quy mô, nhà máy tại Bình Định được thiết kế với công suất 250.000 tấn polyester tái chế mỗi năm, tương đương với việc xử lý khoảng 2,5 tỷ chiếc áo phông cũ. Đây là một trong 12 nhà máy mà SYRE dự kiến xây dựng trên toàn cầu để đạt mục tiêu sản xuất 3 triệu tấn polyester tái chế vào năm 2034. Nhà máy sử dụng công nghệ tái chế hóa học tiên tiến, được mua lại từ Premirr (Hoa Kỳ), cho phép phân giải vải polyester thải thành BHET và tổng hợp lại thành polyester tái chế với chất lượng tương đương polyester nguyên sinh. Công nghệ này đạt tiêu chuẩn bền vững của EU và Mỹ, đồng thời giảm 85% lượng khí thải CO2e. Để đảm bảo tính bền vững, nhà máy sẽ sử dụng 100% năng lượng tái tạo, chủ yếu từ điện mặt trời và điện gió. SYRE đang phối hợp với Bộ Công Thương Việt Nam để triển khai cơ chế mua bán điện trực tiếp (DPPA) theo Nghị định 57/2025/NĐ-CP, đảm bảo nguồn điện xanh ổn định.
Chính phủ Việt Nam đã bày tỏ sự ủng hộ mạnh mẽ đối với dự án.
Trong cuộc gặp với bà Susanna Campbell, Chủ tịch SYRE, vào ngày 23/4/2025, Thủ tướng Phạm Minh Chính đánh giá cao mô hình sản xuất xanh, sạch của SYRE và đề nghị tập đoàn ưu tiên sử dụng nguyên liệu trong nước như sợi sen, sợi đay, đồng thời hợp tác với các đối tác địa phương để thu gom và tái chế quần áo cũ. Ông cũng yêu cầu SYRE phối hợp với Bộ Công Thương để triển khai cơ chế DPPA và giao các bộ Tài chính, Công Thương, Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, Tài nguyên và Môi trường cùng UBND tỉnh Bình Định hỗ trợ giải quyết các khó khăn về thủ tục pháp lý, đất đai và ưu đãi đầu tư. Những cam kết này khẳng định quyết tâm của Việt Nam trong việc biến dự án thành hiện thực.
Dự án mang lại nhiều lợi ích kinh tế, môi trường và xã hội. Về kinh tế, với giá trị đầu tư 1 tỷ USD, nhà máy dự kiến tạo ra khoảng 2.000 việc làm trực tiếp và hàng chục nghìn việc làm gián tiếp trong các lĩnh vực thu gom, vận chuyển và chế biến chất thải dệt may. Dự án có thể đóng góp khoảng 0,5% vào GDP của tỉnh Bình Định và 0,1% vào GDP quốc gia, đồng thời thu hút thêm đầu tư nước ngoài vào kinh tế tuần hoàn và thúc đẩy các ngành công nghiệp hỗ trợ. Về môi trường, nhà máy với công suất 250.000 tấn/năm có thể xử lý khoảng 10% lượng chất thải dệt may của Việt Nam, giảm áp lực lên các bãi chôn lấp và tiết kiệm khoảng 60 triệu tấn nguyên liệu hóa thạch mỗi năm trên toàn cầu. Đặc biệt, việc giảm 85% khí thải CO2e, tương đương với 200.000 tấn CO2 mỗi năm, góp phần vào mục tiêu Net Zero của Việt Nam vào năm 2050. Về xã hội, dự án nâng cao nhận thức cộng đồng về kinh tế tuần hoàn thông qua các chiến dịch giáo dục và thu gom quần áo cũ, đồng thời cải thiện hình ảnh của ngành dệt may Việt Nam, thu hút các thương hiệu quốc tế chú trọng đến bền vững. Hơn nữa, dự án đưa Việt Nam trở thành trung tâm dệt may tuần hoàn công nghệ cao, củng cố vị thế quốc gia trên bản đồ sản xuất bền vững và tăng cường quan hệ với Thụy Điển, EU và Mỹ.
Tuy nhiên, dự án cũng đối mặt với một số thách thức. Việt Nam hiện thiếu hệ thống thu gom chất thải dệt may quy mô lớn, có thể gây khó khăn trong việc đảm bảo nguồn cung 250.000 tấn vải vụn mỗi năm. Công nghệ tái chế hóa học đòi hỏi đầu tư lớn và kỹ thuật cao, tiềm ẩn rủi ro trong giai đoạn đầu vận hành. Các quy định về quản lý chất thải và nhập khẩu vải vụn cần được điều chỉnh, và việc xây dựng chuỗi cung ứng tuần hoàn khép kín đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa nhiều bên. Dù vậy, dự án mở ra nhiều cơ hội lớn. Nếu thành công, Việt Nam có thể trở thành hình mẫu toàn cầu về dệt may bền vững, thu hút thêm đầu tư vào công nghệ xanh và nâng cao năng lực cạnh tranh của ngành dệt may trên thị trường quốc tế.
Tóm lại, dự án nhà máy tái chế polyester trị giá 1 tỷ USD của SYRE tại Bình Định là một cột mốc quan trọng trong chiến lược phát triển bền vững của H&M và là cơ hội để Việt Nam khẳng định vị thế trong ngành dệt may toàn cầu. Với công suất lớn, công nghệ tiên tiến và sự hỗ trợ mạnh mẽ từ Chính phủ, dự án hứa hẹn mang lại lợi ích kinh tế, môi trường và xã hội đáng kể. Dù đối mặt với một số thách thức, tiềm năng trở thành trung tâm tái chế dệt may công nghệ cao đầu tiên trên thế giới sẽ giúp Việt Nam định hình lại ngành dệt may theo hướng bền vững, góp phần xây dựng một tương lai xanh hơn cho cả khu vực và thế giới.
Trung tâm phát triển năng lực cộng đồng Nhân Văn