“P4G 2025 và Hành Trình Kinh Tế Xanh Việt Nam: Tăng Trưởng Bền Vững, Lấy Con Người Làm Trung Tâm”

Đã đăng trên bởi nhanvan

Kinh Tế Xanh ở Việt Nam: Hành Trình Hướng Tới Phát Triển Bền Vững

Kinh tế xanh đã trở thành xu hướng tất yếu trên toàn cầu, là chìa khóa để các quốc gia đạt được sự phát triển bền vững trong bối cảnh biến đổi khí hậu và cạn cạn tài nguyên thiên nhiên. Tại Việt Nam, với mục tiêu cân bằng giữa tăng trưởng kinh tế, bảo vệ môi trường và nâng cao chất lượng cuộc sống, kinh tế xanh không chỉ là một lựa chọn đã trở thành chiến lược cốt lõi. Phát biểu tại Hội nghị Thượng đỉnh Đối tác vì Tăng trưởng Xanh và Mục tiêu Toàn cầu 2030 (P4G) lần thứ tư vào tháng 4/2025, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã nhấn mạnh rằng: “ Việt Nam quyết tâm chuyển đổi sang nền kinh tế xanh, kinh tế tuần, lấy con người làm trung tâm, không đổi môi trường tăng trưởng kinh tế ngắn hạn.” Dựa trên tầm nhìn này, bài viết sẽ cung cấp một cái nhìn tổng quan, mở rộng về thực trạng, chính sách, cơ sở hạ tầng và giải pháp phát triển kinh tế xanh tại Việt Nam, với các cập nhật và chính xác về số liệu.

Tầm Nhìn và Cam Kết của Việt Nam về Kinh Tế Xanh

Phát biểu tại P4G, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã khẳng định Việt Nam không dừng lại ở các cam kết quốc tế mà sẽ hành động quyết định để thực hiện hóa mục tiêu phát triển bền vững. Ông nhấn mạnh ba nguyên tắc cốt lõi:

  1. Tăng trưởng xanh phải gắn với bảo vệ môi trường : Việt Nam sẽ không hy sinh môi trường để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế trước mắt.
  2. Chuyển đổi sang hoàn thành kinh tế tuần hoàn : Tái sử dụng và tái chế tài nguyên sẽ là động lực để giảm thiểu lãng phí và ô nhiễm.
  3. Hợp tác quốc tế là chìa khóa : Việt Nam mong muốn học hỏi kinh nghiệm, công nghệ và huy động nguồn lực từ các đối tác toàn cầu.

Nguyên tắc này đã được cụ thể hóa để thông qua hàng loạt chính sách chiến lược. Chiến lược Quốc gia về Tăng trưởng Xanh giai đoạn 2011-2020, tầm nhìn 2050 thiết lập mục tiêu giảm cường độ phát khí khí nhà kính, xanh hóa các ngành kinh tế và khuyến mãi bền vững. COP26 (2021), Việt Nam cam kết đạt được thải ròng bằng 0 (net-zero) vào năm 2050 và giảm 30% lượng phát thải khí metan vào năm 2030. Gần đây, Kế đây, Kế động Quốc gia về Tăng trưởng Xanh 2021-2030 được cấm hành động, tập trung vào lĩnh vực chính: năng lực tạo ra, và doanh nghiệp, kinh tế cuối tuần và quản lý tài nguyên bền vững. Những cam kết này không chỉ thể hiện trách nhiệm của Việt Nam với cộng đồng quốc tế mà còn phản ánh ánh sáng tâm trí tại việc xây dựng một nền kinh tế xanh, bền vững.

Thực trạng Phát Triển Kinh Tế Xanh tại Việt Nam

Việt Nam đã đạt được những bước tiến đáng kể trong hành trình chuyển đổi sang kinh tế xanh:

  • Năng lượng tái tạo : Theo báo cáo của Bộ Công Thương (2024), năng lượng tái tạo (điện mặt trời, điện gió) sử dụng khoảng 25% tổng công suất điện quốc gia , tăng cường từ 5% vào năm 2015. Công suất điện mặt trời vượt 17.000 MW , trong khi điện gió đạt 4.000 MW vào năm 2023. Đặc biệt, Việt Nam đang tiến mạnh phát điện gió ngoài, với năng tính tính lên tới 600 GW (Ngân hàng Thế giới, 2023).
  • Quản lý rừng và giảm phát thải : Việt Nam là một trong số ít quốc gia tăng độ che phủ rừng, từ 39% năm 1990 lên 42% năm 2023 , nhờ các chương trình trồng rừng và bảo vệ rừng bền vững. Năm 2022, Việt Nam đã nhận được 51,5 triệu USD từ Quỹ Carbon quốc tế vì nỗ lực giảm phát thải từ rừng rừng.
  • Nông nghiệp xanh : Các mô hình nông nghiệp hữu cơ và nông nghiệp thông minh thích ứng với biến đổi khí hậu đang phát triển mạnh, đặc biệt tại Đồng bằng sông Cửu Long. Tính đến năm 2024, Việt Nam có hơn 150.000 ha đất canh tác cơ sở được chứng nhận, đóng góp vào xuất khẩu nông sản bền vững.
  • Giao thông xanh : Sự phát triển của xe điện là một điểm sáng. VinFast, thương hiệu xe điện địa phương, đã bán ra hơn 26.700 xe điện đến quý 3/2024, với các mẫu như VF 3, VF 5 và VF 6 dẫn đầu thị trường. Sự kiện như “Vì Việt Nam Xanh” với gần 400 xe điện tạo biểu tượng xanh tại TP.HCM đã truyền cảm hứng mạnh mẽ về giao thông bền vững.

Những thành tựu này phản ánh nỗ lực của Việt Nam trong công việc xanh hóa nền kinh tế, nhưng cũng cho thấy tiềm năng tìm thấy để chưa được khai thác thác hết.

Cơ sở Phát triển Kinh Tế Xanh

Việt Nam sở hữu nhiều lợi ích để trở thành một trung tâm kinh tế xanh trong khu vực:

  1. Tài nguyên thiên nhiên dồi dào : Với đường bờ biển dài hơn 3.200 km , Việt Nam có nhiều tiềm năng về điện gió ngoài khơi và điện mặt trời. Theo đánh giá của Ngân hàng Thế giới, chỉ riêng điện gió ngoài khơi có thể đáp ứng gấp nhiều lần nhu cầu điện quốc gia.
  2. Hỗ trợ quốc tế : Các tổ chức như Ngân hàng Thế giới, Ngân hàng Phát triển Châu Á (ADB) và Liên minh Châu Âu (EU) đã cam kết hỗ trợ Việt Nam hàng tỷ USD cho các dự án năng lượng sạch. Đặc biệt, Quan hệ Đối tác Chuyển đổi Năng lượng Công nghệ (JETP) huy động 15,5 tỷ USD để hỗ trợ Việt Nam chuyển đổi từ năng lượng hóa thạch sang năng lượng tái tạo.
  3. Như cầu thị trường xanh : Người tiêu dùng Việt Nam ngày càng ưa chuộng các sản phẩm thân thiện với môi trường. Theo khảo sát của Nielsen (2023), 66% người tiêu dùng Việt Nam sẵn sàng trả giá cao hơn cho các sản phẩm bền vững, mở ra cơ hội cho doanh nghiệp xanh.
  4. Năng lượng lao động trẻ : Với dân số trẻ, năng động và tỷ lệ sử dụng công nghệ cao, Việt Nam có tiềm năng lớn để ứng dụng các giải pháp công nghệ xanh và đổi mới sáng tạo trong kinh tế xanh.

Như Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh tại P4G: “Việt Nam không chỉ là một phần của giải pháp toàn cầu mà còn mong muốn trở thành thành hình mẫu về tăng trưởng xanh trong khu vực.” Những cơ hội này chính là động lực để Việt Nam thực hiện tầm nhìn đó.

Thách Thức Đối Mặt

Dù có nhiều tiềm năng, Việt Nam vẫn phải đối mặt với không ít phương thức trong quá trình phát triển kinh tế xanh:

  1. Phụ thuộc vào năng lượng hóa học thạch : Than đá vẫn là nguồn tài nguyên chiếm 40% sản phẩm điện năng quốc gia (2023), gây áp lực lớn lên mục tiêu giảm phát thải. Việc chuyển đổi nhanh chóng năng lượng tái tạo Yêu cầu đầu tư lớn và cải thiện cơ sở hạ tầng mạng lưới điện.
  2. Hệ thống pháp lý chưa đồng bộ : Các tiêu chuẩn phân loại dự án xanh, cơ chế tài chính xanh và quy định về trái phiếu xanh còn thiếu, gây khó khăn trong việc thu hút đầu tư. Theo Ngân hàng Nhà nước (2024), thị trường trái phiếu xanh tại Việt Nam chỉ đạt khoảng 1,2 tỷ USD , thấp hơn nhiều so với các nước trong khu vực như Singapore hay Thái Lan.
  3. Nguồn vốn hạn chế : Theo Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Việt Nam cần khoảng 30 tỷ USD mỗi năm từ nay đến năm 2030 để đạt được các mục tiêu tăng trưởng xanh, nhưng nguồn vốn trong nước chỉ đáp ứng được khoảng 30-40% theo nhu cầu.
  4. Nhận thức và cộng đồng kiểu: Mặc dù đã nhận thức về môi trường bảo vệ đang tăng lên, tiêu chuẩn sử dụng phần cứng ổn định và loại rác thải vẫn chưa phổ biến. Theo khảo sát của Bộ Tài nguyên và Môi trường (2023), chỉ 20% hộ gia đình tại đô thị lớn thực hiện phân loại rác tại nguồn.

Giải Pháp Đẩy Kinh Tế Xanh

Dựa trên tinh thần hành động mà Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh tại P4G, Việt Nam cần phát triển các giải pháp đồng bộ để vượt qua các công thức và tận dụng cơ hội:

  1. Hoàn thiện khung pháp lý và chính sách : Xây dựng hệ thống tiêu phân loại xanh rõ ràng, ban hành các chính sách ưu đãi thuế, hỗ trợ lãi suất và khuyến phát trái hành hành phiếu xanh. Đồng thời, cần đơn giản hóa thủ tục hành chính để thu hút đầu tư vào các dự án xanh.
  2. Đẩy mạnh năng lượng tái tạo và kinh tế tuần hoàn : Tăng cường đầu tư vào điện gió ngoài khơi, điện mặt trời và cải thiện mạng lưới thông minh. Đồng thời, khuyến khích các mô hình kinh tế tuần hoàn sinh chế, tái sử dụng tài nguyên. Ví dụ chương trình “Đổi rác lấy cây” tại TP.HCM đã tái chế hơn 500 tấn rác thải trong năm 2024, là mô hình cần nhân rộng.
  3. Huy động nguồn vốn xanh : tận dụng các nguồn vốn quốc tế từ JETP, ADB và các nguồn vốn xanh khác. Trong nước, cần phát triển thị trường trái phiếu xanh và đầu tư xanh để hỗ trợ doanh nghiệp vừa và nhỏ.
  4. Nâng cao nhận thức cộng đồng : Đẩy mạnh các dịch vụ truyền thông về lối sống xanh, tiêu dùng bền vững và phân loại rác thải. Các sự kiện như “Vì Việt Nam Xanh” của VinFast hay các chương trình giáo dục môi trường trong trường học cần được mở rộng.
  5. Tăng cường hợp tác quốc tế : Học hỏi kinh nghiệm từ các quốc gia đi đầu như Đức, Nhật Bản trong quản lý năng lượng và kinh tế tuần hoàn. Đồng thời, tham gia tích cực vào các kiến ​​trúc sáng sủa toàn cầu như P4G để tiếp cận công nghệ và nguồn lực.

Kết Luận

Kinh tế xanh không chỉ là xu hướng mà còn là con đường bắt buộc để Việt Nam phát triển bền vững trong bối cảnh biến đổi khí hậu và áp lực tài nguyên ngày càng lớn. Như Thủ tướng Minh Chính đã khẳng định tại P4G: “Tăng trưởng xanh là cơ hội để Việt Nam đổi mới, leo lên và khẳng định vị trí thế trong cộng đồng quốc tế.” Với các chính sách đúng đắn, tiềm năng thiên nhiên phong phú, và sự đồng lòng từ chính phủ, doanh nghiệp và dân dân, Việt Nam đang từng bước chuyển mình thành một nền kinh tế xanh, trung hòa carbon. Hành trình này không chỉ là trách nhiệm mà còn là cơ hội để Việt Nam xây dựng một tương lai thịnh vượng, bền vững, nơi con người và thiên nhiên cùng phát triển hài hòa.

Trung tâm Phát triển năng lực cộng đồng Nhân Văn